π. Ανδρέα Αγαθοκλέους
Δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε ότι η γη μας «στάζει αίμα και δάκρυ». Άλλωστε, τα μέσα που υπάρχουν σήμερα μάς ενημερώνουν άμεσα για το τι συμβαίνει «όπου γης», με τα πολλά ωραία και κυρίως τα συνεχόμενα αρνητικά που συντρίβουν την ψυχή και δημιουργούν απόγνωση. Γι’ αυτό, ίσως, κάπου συνηθίζονται και προσπερνούνται αδιάφορα από πολλούς, αφού δεν αντέχει η καρδιά να πονά συνεχώς και να εκτίθεται στη λύπη. Είναι και αυτό ένα είδος άμυνας...
Η Εκκλησία, όμως, μιλά και παροτρύνει για την «κατά Θεό λύπη», για το «κατά Θεόν πένθος». Είναι μια κίνηση του ανθρώπου να εισέλθει στον έσω άνθρωπο, στο βάθος της ύπαρξής του, να συνειδητοποιήσει την απομάκρυνσή του από το Θεό, που η αμαρτία πέτυχε εντός του, και τελικά να επιθυμήσει αλλά και να τολμήσει την επιστροφή.
Η αρχή της επιστροφής, η «αρχή του πένθους μοιάζει με επιζήτηση μνηστείας με τον Θεόν»[1], κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά και άρα, αρχή μιας μεγάλης χαράς. Έτσι, ενώ η λύπη για τα δύσκολα της ζωής, για τα λάθη και τα παραπατήματά μας, χωρίς διάθεση μετάνοιας συντρίβει το πρόσωπο με ψυχοσωματικά συμπτώματα, η «κατά Θεόν λύπη» που οδηγεί στην αλλαγή της ζωής, φέρνει εσωτερική αγαλλίαση και χαρά, και παραπέμπουν σε νέα ζωή.
Ακόμα, «ο άνθρωπος γίνεται ακίνητος, σχεδόν, προς το κακό και δεν ξαναγυρίζει στα προηγούμενα αμαρτήματά του, αλλά και αυτά θεωρούνται σαν να μην έγιναν»[2], κατά τον ίδιο άγιο. Στην πραγματικότητα υπάρχει νεκρανάσταση, νέα ζωή «της αιωνίου απαρχής». Ασφαλώς, τα βιώματα αυτά κατανοούνται από όσους έχουν ιδίαν εμπειρία, τα οποία όντας κοινά - εκκλησιαστικά, δεν αμφισβητούνται.
Η περίοδος της Μ. Σαρακοστής, με τις πολλές ακολουθίες και την αυστηρή νηστεία, φαντάζει δύσκολη. Είναι περίοδος μετάνοιας, που σκοπό έχει να μας οδηγήσει στην εορτή των εορτών, το Αγιον Πάσχα.
Στον πόνο του κόσμου, η Εκκλησία προτείνει τη «χαρμολύπη», ενώ στο πένθος, με τις ποικίλες μορφές του, αντιτάσσει το «χαροποιόν πένθος», όχι για να συντρίψει αλλά για να ανορθώσει τον πεσμένο από την αμαρτία άνθρωπο και να του δώσει χαρά, ελπίδα και βεβαιότητα ότι «Ανέστη ο Κύριος όντως» και άρα νίκησε το μεγαλύτερο εχθρό του.
Κι όπως ο Χριστός κατέβηκε πρώτα μέχρι τον Άδη, αφού μάλιστα, πέρασε τον ψυχοσωματικό πόνο του Σταυρού, κι ακολούθησε η Ανάστασή Του, έτσι και της δικής μας ανάστασης προηγείται «η εις Άδου κάθοδος» του εαυτού μας με τον πόνο και τη «λύπη έως θανάτου». Η χαρμολύπη και το χαροποιόν πένθος γίνονται μέσα που μας φέρνουν την αιώνια χαρά από τον νυν αιώνα, ώστε να θέλουμε να αγωνιστούμε, να παλέψουμε, να δοκιμαστούμε με τον τρόπο των Πατέρες μας, οι οποίοι τον εφάρμοσαν, και μας τον παρέδωσαν.
[1] Φιλοκαλία, Τ. Δ΄, Εκδ. Το Περιβόλι της Παναγίας, Θεσ/νίκη 1987, σ. 271
[2] Ό. π. σ.270
