π. Ανδρέα Αγαθοκλέους
Είναι συχνή η ερώτηση που συναντούμε στο Γεροντικό, από ανθρώπους που τους απασχολεί η σωτηρία τους προς πνευματικούς πατέρες και φωτισμένους Γέροντες:
- Τι να κάμω για να σωθώ;
Και ακόμα, γέροντες να συμβουλεύονται άλλους Γέροντες για πνευματικά παιδιά και υποτακτικούς τους, πράγμα που δείχνει ταπείνωση και αίσθηση ότι επιτελούν έργο εκκλησιαστικό και όχι προσωπικό. Ένας τέτοιος Γέροντας, ο πρεσβύτερος της Νιτρίας, όπως αναφέρεται στα αποφθέγματα Γερόντων, ρώτησε τους Γέροντες που βρίσκονταν μαζί με τον αββά Παμβώ:
- Πώς θα πρέπει να ζουν οι αδελφοί που είναι μαζί μου;
Και αυτοί είπαν:
- Με μεγάλη άσκηση και τηρώντας τη συνείδηση καθαρή απέναντι στον πλησίον![1]
Δεν είναι, βέβαια, η μοναδική φορά που συναντούμε, στα συγγράμματα των αγίων Πατέρων ή στη διδασκαλία συγχρόνων Πατέρων, την προτροπή για τήρηση καθαρής συνείδησης απέναντι στον πλησίον και μάλιστα ως προϋπόθεση σωτηρίας.
Ζούμε με ανθρώπους ατελείς, με πάθη διάφορα, αδυναμίες και αναπηρίες ποικίλες. Δεν είναι παράξενο αν μας δημιουργούν στεναχώρια ή αγανάκτηση με τη συμπεριφορά τους. Αλλά και εμείς δεν είμαστε διαφορετικοί … Γι’ αυτό και εμείς προκαλούμε τα ίδια αισθήματα σε κείνους, εν γνώσει ή εν αγνοία μας.
Το να περιμένουμε το «συγγνώμη» των άλλων για ό,τι μας στεναχώρησε, δεν είναι σίγουρο ότι θα το έχουμε είτε γιατί δεν κατανοούν την αναγκαιότητά του είτε γιατί δεν θέλουν. Ποιος μπορεί να κάνει τον άλλο να μετανοήσει για ό,τι κάνει ή λέει;. Η μετάνοια είναι προσωπική απόφαση που αλλάζει την προσωπική μας αντίληψη για τη ζωή, τη συμπεριφορά και τη σχέση μας με τους άλλους.
Ο Χριστός, στην επί του Όρους ομιλία Του, είπε τα εξής στους Ιουδαίους ακροατές Του: «εάν, όταν προσφέρεις το δώρο σου στο θυσιαστήριο, θυμηθείς ότι ο αδελφός σου έχει κάτι εναντίον σου, τότε άφησε το δώρο σου μπροστά στο θυσιαστήριο και πήγαινε πρώτα να συμφιλιωθείς με τον αδελφό σου και τότε έλα να προσφέρεις το δώρο σου» (Ματθ.5, 23-24).
Στην ακολουθία της Θείας Μεταλήψεως, που διαβάζεται από όσους θα κοινωνήσουν, -γι’ αυτό είναι γραμμένη σε πρώτο ενικό- προτάσσεται το εξής:
«Όταν πρόκειται να κοινωνήσεις, άνθρωπε, το Σώμα του Κυρίου, πλησίασε με φόβο για να μην καείς, γιατί είναι φωτιά. Και όταν πρόκειται να ενωθείς μαζί Του με το Αίμα Του, πρώτα συμφιλιώσου με αυτούς που σε στεναχώρησαν και έπειτα, με θάρρος, να συμμετέχεις στο μυστήριο».
Φαίνεται, λοιπόν, πόσο σημαντικό είναι να έχουμε «καθαρή συνείδηση με τον πλησίον», ακόμα και αν δεν ευθυνόμαστε απόλυτα για τη σύγκρουση ή ψυχρότητα. Για τον αληθινό χριστιανό προτεραιότητα έχει η ειρήνη της καρδίας και όχι το δίκαιο, η ενότητα με τον πλησίον και όχι η δικαίωση. Γι’ αυτό χρειάζεται να κάνουμε το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή, με προσευχή και ταπείνωση, ώστε να διαλυθεί η αντιπαλότητα ή η ψυχική διάσταση και να γαληνέψουν οι ψυχές, ακόμα και αν δεν συμπορευτούμε όπως πριν. Ήδη ο δρόμος προς την αιώνια πορεία της ύπαρξης είναι ελεύθερος.
[1] Αποφθέγματα Γερόντων, εκδ. Γρηγόριος ο Παλαμάς, Θεσ/νίκη 1978, σ. 615
