Σάββα Αλεξάνδρου
Στην ορθόδοξη πατερική θεολογία μας η συνδρομή της Κυρίας Θεοτόκου στη σωτηρία των ανθρώπων συμφαίνεται βασικά με το χριστολογικό δόγμα της Χαλκηδόνος. Στον όρο της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου ομολογούμε ότι ο Χριστός ένωσε στο πρόσωπό Του ασυγχύτως, αχωρίστως, αδιαιρέτως, ατρέπτως δυο φύσεις, τη θεϊκή και την ανθρώπινη. Την ανθρώπινη φύση Του την έλαβε από την Κυρία Θεοτόκο. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς σημειώνει πως, εξαιτίας αυτής της ιδιότητάς της, η Θεοτόκος δείχνει τη φιλανθρωπία της που είναι αδιάλειπτη, και διαπερνά όλους τους υπηκόους, σαν να συνέχει και να συγκρατεί όλα, ευρισκομένη κοντά και πάντοτε παρούσα στους επικαλουμένους, δια της ακούραστης και ωφελιμωτάτης προς τον από αυτήν γεννηθέντα Θεό πρεσβείας που κατορθώνει τα πάντα επωφελώς. Άρα, κατά τη θεολογία του ιερού αυτού πατρός συνεργεί στη σωτηρία μας, αφού με τις δυνατές πρεσβείες της προς τον υιό της, επιτυγχάνει τα πάντα προς ωφέλεια ψυχική.
Η συνδρομή της στη σωτηρία των ανθρώπων σχετίζεται επίσης, κατά τη θεολογία του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, με το γεγονός ότι «έγινε αιτία να μετατεθεί το ανθρώπινο γένος από τη γη και κατέστησε όλους τους ανθρώπους ουράνιους».
Φοβερό πρόσωπο λοιπόν από θεολογική άποψη αποτελεί η Κυρία Θεοτόκος και καίρια υπήρξε η συμβολή της στην σωτηρία μας. Αυτό το πέτυχε διότι, όντας η ίδια άνθρωπος νήψης, άσκησης και ταπείνωσης, έλκυσε τη Χάρη του Θεού και γέννησε τον Σωτήρα μας. Κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, απέθεσε το πάθος της φιλαυτίας, επιδόθηκε στην κατά Θεόν κακοπάθεια και έστρεψε τον νουν προς τον εαυτό της και δόθηκε ολοκληρωτικά στην αδιάλειπτη νοερά προσευχή.
Εξάλλου, οι θεοφόροι Πατέρες υποστηρίζουν πως η συνδρομή της στη σωτηρία του ανθρωπίνου γένους δεν περιορίζεται στην περίοδο κατά την επί γης παρουσία της αλλά συνεχίζει και μετά την αγία κοίμηση και μετάστασή της στους ουρανούς. Έτσι, κατά τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, «έπρεπε αυτή που χώρεσε εκείνον που γεμίζει τα πάντα να βρίσκεται πάνω από όλα, να διαβιώνει με το σώμα στον ουρανό μαζί με τον Υιό και Θεό Της και απ’ εκεί να υπερεκχύνει τη χάρη Της, μη σταματώντας ποτέ αυτή την ωφέλιμη προς εμάς προσφορά Της».
Αυτή λοιπόν είναι η Παναγία μας, το ιερό πρόσωπο που διαδραμάτισε και διαδραματίζει σημαντικότατο ρόλο στη σωτηρία μας, που θέλει να γίνουμε παιδιά του Υιού της κατά χάριν. Αυτή λοιπόν είναι Θεός μετα Θεόν, η τα δευτερεία της Τριάδος έχουσα, η αμέσως δεχόμενη των εκ Θεού δωρεών. Ακριβώς γι’ αυτό τον λόγο, κατά τον ιερό Δαμασκηνό, και μόνο η θύμηση και η επίκληση του πανίερου ονόματός της σώζει τον άνθρωπο. Γι’ αυτό και ο ίδιος αποφαίνεται: «ἐμνήσθην τῆς Θεοτόκου καί εσωθη η ψυχή μου».
