Στις 13 Νοεμβρίου 1992 κοιμήθηκε ο Κύπριος θεολόγος, Αρχιμανδρίτης του Οικουμενικού θρόνου, Παύλος (κατά κόσμον Βενέδικτος) Εγγλεζάκης. Ο π. Παύλος υπήρξε μεγάλος επιστήμονας αλλά και βαθιά πιστός, όπως φάνηκε από τη ζωή και το θάνατό του.
Στο μνημόσυνο των 30 του χρόνων δημοσιεύονται, για πρώτη φορά, οι λόγοι του μητροπολίτη Χαλκηδόνος Βαρθολομαίου (τώρα Οικουμενικού Πατριάρχη), που τον χειροτόνησε, και του π. Παύλου στις 11 Ιουνίου 1990.
Ὁμιλία Μητροπολίτου Χαλκηδόνος Βαρθολομαίου
Ὀσιολογιώτατε καί ἀγαπητέ διάκονε Παῦλε,
Προερχόμενος ἀπό μίαν Πατριαρχικήν καί Σταυροπηγιακήν Μονήν ἐν τῇ Δύσῃ, ὅπου μεταφυτεύφθη καί ἐρρίζωσε καί ἐβλάστησε καί ἐκαρποφόρησε ἡ Ὀρθοδοξία, εὑρίσκεσαι σήμερον ἐν τῷ μέσῳ ἡμῶν τῶν ὀλίγων καί ἀναριθμήτων Ρωμηῶν τῆς Βασιλίδος τῶν Πόλεων καί μάλιστα ἐν τῇ ἱστορικῇ Χαλκιδόνι διά νά λάβης τό χάρισμα τῆς ἱεροσύνης.
Τό μυστήριον τῆς χειροτονίας πού θά τελεστῆ ἐντός ὀλίγου διά τῶν ἀναξίων χειρῶν μου προσφυῶς καί εὐκαίρως συνδυάζεται κατά ἀγαθήν συγκυρίαν μέ τήν σημερινήν μνήμην δύο Ἀποστόλων τοῦ Κυρίου, τοῦ Βαρθολομαίου καί τοῦ Βαρνάβα, τοῦ πρώτου ἐκ τῶν δώδεκα καί τοῦ δευτέρου ἐκ τῶν ἑβδομήκοντα. Κι ἔτσι ὁ λόγος φυσικῶς καί ἀβιάστως μᾶς ὁδηγεῖ καί εἰς τήν σχέσιν ἀποστολικότητος καί ἱεροσύνης.
Ὡς γνωστόν θεμέλιος λίθος τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός. Ὁ Παῦλος βεβαιοῖ τους Κορινθίους ὅτι «θεμέλιον ἄλλον οὐδείς δύναται θεῖναι παρά τόν κείμενον, ὅς ἐστίν Ἰησούς Χριστός». Ἀλλ’ ἡ Γραφή γνωρίζει καί ὁμολογεῖ ὡσαύτως ὅτι ἡ Ἐκκλησία ἐποικοδομεῖται ἐπί τῷ θεμελίῳ τῶν Ἀποστόλων καί Προφητῶν, ὄντος ἀκρογωνιαίου Αὐτοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καί ὁ Κύριος ἀπευθυνόμενος πρός τόν κορυφαῖον τῶν Ἀποστόλων διακηρύττει ὅτι «ἐπί ταύτῃ τῇ πέτρᾳ», δηλαδή τῆς ἀποστολικῆς πίστεως καί ὁμολογίας, θά οἰκοδομήσει τήν Ἐκκλησίαν Αὐτοῦ. Ἔτσι, τό ὅλον σῶμα τῆς Ἐκκλησίας θεμελιώνεται καί οἰκοδομεῖται καί αὔξει τήν αὔξησιν τοῦ Θεοῦ διά τοῦ κηρύγματος τῶν Ἀποστόλων τό ὁποῖον, ὅμως, δέν ἔχει ἄλλον σκοπόν κι ἄλλο περιεχόμενον ἀπό τό νά θέση ὡς θεμέλιον λίθον τόν Κύριον. Διά τοῦ τρόπου τούτου συνοικοδομούμεθα πάντες εἰς κατοικητήριον τοῦ Θεοῦ ἐν Πνεύματι, διά νά εἴπωμεν καί πάλιν κατά τόν Παῦλον. Τοῦτο εἶναι ἀκριβῶς τό μέγα καί φοβερόν καί σωτήριον συγχρόνως μυστήριον τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός διά τοῦ ἔργου τῶν Ἀποστόλων Του γίνεται ἡ βάσις καί ὁ ἄξων τῆς ζωῆς τῶν ἀνθρώπων. Χωρίς τό κήρυγμα τῶν Ἀποστόλων ὁ Χριστός παραμένει ἄγνωστος καί ἀπρόσιτος. Ἀλλά καί χωρίς τήν ζῶσαν καί μυστικήν παρουσίαν τοῦ Κυρίου τό κήρυγμα τῶν Ἀποστόλων στερεῖται παντελῶς νοήματος. Ἀλλά, πῶς ἐξασφαλίζεται ἡ παρουσία αὐτή τοῦ Κυρίου ἀδιακόπως καί μυστικῶς εἰς ὅλους τούς Ἀποστόλους καί εἰς ὅλους του αἰῶνας; Πῶς ἄλλως παρά διά τοῦ κατ’ ἐξοχήν μυστηρίου τῆς Ἐκκλησίας πού εἶναι ἡ Θεία Εὐχαριστία; Τό μυστήριον τοῦτο διαιωνίζει τήν παρουσίαν τοῦ Χριστοῦ καθιστῶν Αὐτόν θεμέλιον κάθε Ἐκκλησίας. Χωρίς τό μυστήριον τοῦτο δέν ὑπάρχει Ἐκκλησία. Χωρίς Ἁγία Τράπεζα δέν ἠμπορεῖ νά γίνη λόγος περί ὑπάρξεως Ἐκκλησίας, διότι θά ἦτο ὡσάν νά ὑπῆρχε Ἐκκλησία μέ θεμέλιον ἄλλο ἐκτός τοῦ Χριστοῦ. Ὁσάκις τελεσιουργεῖται τό μυστήριον τῆς Θείας Εὐχαριστίας ἀνανεώνεται καί ἐπιβεβαιοῦται ἡ ζῶσα παρουσία τοῦ Χριστοῦ ὡς θεμελίου λίθου της. Ἔτσι συνδέονται ὀργανικά καί ἀδιάσπαστα ἡ ἀποστολικότης μέ τήν ἱεροσύνην ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ. Οἱ Ἀπόστολοι καθιστοῦν τόν Χριστόν γνωστόν διά τοῦ κηρύγματος, ἀλλά ἡ ἱεροσύνη τόν καθιστά ζῶντα καί μυστικῶς παρόντα. Ἡ Ἐκκλησία χωρίς Ἀποστόλους γίνεται στεῖρος μυστικισμός, ἀλλά καί χωρίς ἱεροσύνην δέν εἶναι παρά ξηρά λογοκρατία. Ὁ ἱερεύς μεταβάλλει διά τῆς ἐπικλήσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τόν Χριστόν ἀπό Λόγο εἰς Σάρκαν, τόν καθιστᾶ, δηλαδή, ἔνσαρκον Λόγον. Ὁ ἱερεύς διά τῆς τελέσεως τῆς Εὐχαριστίας ἑνώνει ἐν τῇ πράξει του αὐτῆ τήν ἀποστολικότητα μέ τήν ἱεροσύνην κι ἔτσι ὁλοκληρώνεται τό μυστήριον τοῦ Χριστοῦ, τό μυστήριον τῆς Ἐκκλησίας. Ἀκριβῶς, ἐπειδή ἡ ἱεροσύνη συνδέεται ὀργανικά μέ τήν ἀποστολικότητα καί ἀντιστρόφως διά τοῦτο καί δέν μεταδίδεται εἰκῇ καί ὡς ἔτυχε ἀλλά μόνον διά τῶν ἐπισκόπων. Διότι οἱ ἐπίσκοποι εἶναι συγχρόνως διάδοχοι τῶν Ἀποστόλων καί εἰκόνες τοῦ Χριστοῦ. Εἰς τό πρόσωπον τοῦ ἐπισκόπου ἡ Ἐκκλησία σημείωσε τούς δύο αὐτούς πόλους της, τήν ἀποστολικότητα καί τήν ἱεροσύνη καί διά τοῦτο «ὅπου ὁ ἐπίσκοπος ἐκεῖ καί ἡ Ἐκκλησία» κατά τόν ἱερομάρτυρα Κυπριανόν.
Ἀλλά, ἀγαπητέ πάτερ Παῦλε, διατί τά λέγω αὐτά εἰς ἐσένα; Σύ ἔχεις λιπαράν θεολογικήν μόρφωσιν καί μάλιστα εἰς τά θέματα τῆς Καινῆς Διαθήκης καί πεῖραν καί γλωσσομάθειαν οὐ τήν τυχοῦσαν. Ἔτσι ὥστε ἡ μετάνοιά σου, ἡ Μονή τοῦ Τιμίου Προδρόμου, νά ἐμπλουτίζεται μέ τήν εἴσοδόν σου εἰς αὐτήν ὡς ἀδελφοῦ της καί ἡ Ἐκκλησία νά ἀποκτᾶ διά τῆς εἰσόδου εἰς τάς τάξεις τοῦ ἱεροῦ κλήρου της ἕναν ἱερέα ἐπιστήμονα ἕτοιμον ἀεί εἰς ἀπολογίαν παντί τῷ αἰτοῦντι αὐτοῦ λόγον περί τῆς ἐν αὐτῷ ἐλπίδος, ὅπου κι ἤθελέ σε ἐπιστρατεύσει κι ἀποστείλει ἡ Ἐκκλησία. Καί γνωρίζεις ὡς μοναχός ὅτι ἡ τυφλή ὑπακοή εἰς τά κελεύσματα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι χρέος ἱερόν καί ἀπαράβατον καί ἀπαραβίαστον. Ἡ ὑπακοή εἰς τήν Ἐκκλησία εἰς τήν ὁποίαν ὅλοι ὀφείλουμε ὅ,τι πολυτιμότερον ἔχουμε, τήν πίστιν μας καί τήν δυνατότητα πρός σωτηρίαν. Ἐπιστρέφων ἐντός ὀλίγου εἰς τήν Μονήν σου, εἰς τήν Γηραιάν Ἀλβιῶνα, διαβεβαίωσε τούς ἐν αὐτῇ ἀδελφούς καί ὅλα τά ἀπόδημα τέκνα τῆς Μητρός Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας ὅτι ἐδῶ φυλάσσουμε ἀπό αἰῶνας καί μέχρι σήμερον καί μέχρις αὐτῆς τῆς στιγμῆς ἀνόθευτον καί ἀλώβητον τήν πίστιν καί τό κήρυγμα τοῦ Βαρθολομαίου καί τοῦ Βαρνάβα καί τοῦ προστάτου σου Ἁγίου Ἀποστόλου Παύλου καί τῶν λοιπῶν Ἁγίων Ἀποστόλων τελεσιουργοῦντες τό μυστήριον τῆς Θείας Εὐχαριστίας ἐπί τοῦ θυσιαστηρίου τοῦ Πρωτοκλήτου τῶν Ἀποστόλων, τοῦ ἱδρυτοῦ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Πόλεώς μας καί κηρύσσοντες καί ποιοῦντες διαρκῶς τήν Ἀνάστασιν τοῦ Κυρίου χωρίς τήν ὁποία θά ἦτο κενόν τό κήρυγμα τῶν Ἀποστόλων καί κενή ἡ ἰδική μας πίστις.
Πάτερ Παῦλε, πρόσελθε διά νά λάβης τήν Χάριν, εἴσελθε εἰς τήν χαράν τοῦ Κυρίου σου διά νά ψαύσης τά Ἅγια, εἰς ἅ ἐπιθυμοῦσιν Ἄγγελοι παρακύψαι. Τώρα, σήμερα πού γίνεσαι ἱερεύς ἡ θεολογία σου ἀποκτᾶ τό πλήρωμά της καί φτάνει εἰς τό ἀποκορύφωμά της. Ὁ Θεός τῆς Ἀγάπης καί τῆς Εἰρήνης ἔστω μετά σοῦ πάσας τάς ἡμέρας τῆς ζωῆς σου.
Λόγος π. Παύλου Ἐγγλεζάκη εἰς τήν εἰς πρεσβύτερον χειροτονίαν του
Παύλου, τῆς οὐρανομήκους ψυχῆς, οὐ διά νόμου ἀλλ’ ἐκ πίστεως κατά χάριν τήν ἐπαγγελίαν ἀκούω λέγοντος καί ἔντρομος παρίσταμαι πάλιν τῷ καλούντι τά μή ὄντα εἰς ὄντα.
Προσέρχομαι οὐ ζητῶν τό ἐμαυτοῦ, ζητῶν δέ ὅ ἐνετάλειν: ἱερατείαν λαοῦ, λειτουργεῖν Θεῷ ἅμα καί ἱερατεύειν καί εὐλογεῖν τόν λαόν αὐτοῦ ἐν τῷ ὀνόματί Του.
Ἰδού οὕτως ὅρος πάσης πνευματικῆς προστασίας, πανταχοῦ τό καθ’ ἑαυτόν παρορᾶν, πρός τό τῶν ἄλλων συμφέρον, εἰς τό πέλαγος τοῦ ἐλέους Κυρίου τήν ἀπόγνωσιν ἀπορρίπτων τῆς ψυχῆς μου, τοῦτο μόνο εὔχομαι ἤδη ἴνα ἀντ’ ἐμοῦ πρός Χριστόν εἰσέλθωσι οἱ ἐμοί ἀδελφοί ὑπέρ ὧν ταῦτα πάσχω.
Ἐκείνων δέ εὐχαῑς ἐξαιρέτως δέ τοῦ τῇδε ἀποστείλαντός με αἰδεσίμου πατρός καί σοῦ δέσποτα Ἅγιε σωθείην τοῦ βαράθρου καί συνίστωρ ἔλθοιμι εἰς ναόν ὑψίστου οὐράνιον, δοξάσας περιβολήν ἁγιάσματος.
