(Ξαναδιαβάζοντας το βιβλίο, «Μιά βραδυά στην Έρημο του Αγίου Όρους»)
Πηγαίνοντας στο Άγιον Όρος, πριν από σαράντα περίπου χρόνια, ένας κορυφαίος νεοέλληνας συγγραφέας, ο Γιώργος Θεοτοκάς, ρώτησε, σε μιά συνομιλία που είχε με τον Γέροντα π. Γεράσιμο Μικραγιαννανίτη, αν υπάρχουν ακόμη στο Όρος «άνθρωποι που επιδίδονται, όπως οι παλαιοί ησυχαστές, στή νοερά προσευχή και που βλέπουν το Άκτιστο Φώς». Κι ο έμπειρος Γέροντας απάντησε: «Υπάρχουν. Είμαι σε θέση να σάς το βεβαιώσω. Αλλά δεν θα σάς το πούν. Μήν επιμείνετε να μάθετε περισσότερα».
Τόν διάλογο αυτόν θυμήθηκα, καθώς σε μιά από τις τελευταίες μου επισκέψεις στο Όρος με συντρόφευε το βιβλίο «Μιά βραδυά στην Έρημο του Αγίου Όρους», το οποίο έχω στην πρώτη του μορφή, σε σχήμα τσέπης. Συγγραφέας του είναι ο πολυγραφότατος Γέροντας και σήμερα Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου, ο κ. Ιερόθεος Σ. Βλάχος. Θέμα του είναι η νοερά προσευχή, ή όπως αναφέρεται στον υπότιτλο, «Συζήτησι με ερημίτη για την ευχή».
Στίς 223 σελ. του εν λόγω βιβλίου ο ενδιαφερόμενος αναγνώστης συναντά θέματα Ορθοδόξου πνευματικής ζωής και φυσικά ζητήματα προσέγγισης του ιερού Άθωνα, γραμμένα όλα με ωραία διατύπωση, ευκατάνυκτο κλίμα και μεγάλη ευλάβεια. Έτσι, για να προετοιμαστή ο αναγνώστης και να εισέλθη στον γόνιμο διάλογο με τον ερημίτη, ο συγγραφέας του εξηγεί κάποια πράγματα, λ.χ. ό,τι αφορά τή σιωπή, τον λόγο και τή ζωή των μοναχών, τονίζοντας μάλιστα, πως «η ζωή των μοναχών διαρκώς Λογοποιείται, Χριστοποιείται» (21). Καί με το ποιητικό «δειλινό στο Όρος», αρχίζει μιά πραγματικά κοπιώδης σωματική, που αργότερα θα εξελιχθή σε πνευματική, ανάβαση του συγγραφέα «για το όρος της Μεταμορφώσεώς του» (35), το κελλί δηλ. του ερημίτου, όπου και πραγματοποιείται η προσεκτική και με θεολογικό-αγιοπατερικό υλικό οικοδομημένη συζήτηση (σελ. 41-194). Πρόκειται για έναν διάλογο, ωσάν κι αυτούς που μας εσυνήθισε ο πολύς και σεβαστός Γέροντας π. Θεόκλητος Διονυσιάτης, τον οποίον μάλιστα μνημονεύει και εκτιμά ο Σεβασμιώτατος.
Δέν έχω την πρόθεση να αναλύσω το βιβλίο, που συστήνω ανεπιφύλακτα στον κάθε ευλαβή και διακριτικό επισκέπτη- προσκυνητή του Αγίου Όρους. Θέλω μόνο να σημειώσω πως τέτοια αναγνώσματα σε κάποιες ιερές αποδημίες, όπως είναι η επίσκεψη στο Όρος ή σε κάποιο άλλο μοναστήρι, βοηθούν τον προσκυνητή να ζήση κάποιες στιγμές κατανύξεως και συντριβής, ώστε να καταλάβη, ν' ανακαλύψη τον εαυτό του και να μήν πάη χαμένος αυτός ο χρόνος τον οποίο διαθέτει για πνευματική αναψυχή.
Γιατί μέσα στην καθημερινότητα στην οποία ζή ο κάθε πιστός, πολλές φορές απορρυθμίζεται το είναι του και διασπάται σε πράγματα που τις περισσότερες φορές είναι εντελώς άχρηστα. Απαιτείται, λοιπόν, μιά φυγή, ένας «ευλογημένος περίπατος» σε κάποιο καταφύγιο πνευματικής ανάπαυσης και αποτοξίνωσης, όπως είναι τα μοναστήρια, τα κελλιά, οι σκήτες, για να ζήσης μαζί με το φυσικό κάλλος και την άλλη διάσταση της ησυχίας. Εκείνης που εισέρχεται μέσα σου με την ήμερη και ήρεμη Μορφή του Γέροντα, ο οποίος, όταν έχης την υπομονή, τή διάκριση και την ταπείνωση, θα σε αναπαύση. Αρκεί το άγχος και τή βιασύνη του κόσμου να μήν κουβαλάς μαζί σου, όπως επίσης και την αήθη συμπεριφορά, να δής δηλαδή τούς μοναχούς, τα ιερά καθιδρύματα και γενικότερα την ευλογημένη από την Παναγία μας φυσική ομορφιά του Όρους, ως αντικείμενα για φωτογράφηση και ως μουσειακό υλικό, που το επισκέπτεσαι για να μορφώσης κάποια γνώμη για έναν πολιτισμό του χτές. Γιατί το Όρος δεν είναι όλ' αυτά, που ναί μέν υπάρχουν' το Όρος δίχως τις φωτεινές Μορφές των Οσίων Πατέρων και των σημερινών αγίων Γεροντάδων, θα ήταν, όπως είπε παλιά στον Γ. Θεοτοκά ο π. Θεόκλητος, «σκιά».
Ο Σεβασμιώτατος γνωρίζοντας πολύ καλά πως την πνευματική αποφόρτιση της ψυχής την δίνει μόνον ο Άγιος Θεός διά των εκπροσώπων Του, δηλαδή των Αγίων, προσπαθεί να μάς φέρη σε κάποια επικοινωνία με έναν από αυτούς, τον οποίον ωστόσο δεν αποκαλύπτει (σελ.12). Αποκαλύπτει όμως το πνευματικό κλίμα μέσα στο οποίο συντελείται ο διάλογος, ένα κλίμα που μπορεί ο κάθε ευλαβής προσκυνητής να ζήση, γιατί, όπως ανέφερα και παραπάνω, αν υπάρχη υπομονή και πίστη, ο Άγιος Θεός αποκαλύπτει πνευματικό οδηγό κατάλληλο, όπως αναφέρει κι ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, για να τον οδηγήση προς την όντως Θεολογία, που είναι η ευχή (180).
Κι αυτό είναι το ζητούμενο ή πιό απλά η κεντρική ιδέα του εν λόγω βιβλίου, το οποίο μπορεί να βοηθήση πολλές ψυχές να δεχθούν «τα ιλαρά κτυπήματα της θείας ελλάμψεως». Γι' αυτό εν καιρώ θέρους και διακοπών, πνευματικών περιηγήσεων και προσκυνηματικών εκδρομών, επιδιώκοντας να βοηθήσω τον ειλικρινή και φιλόθεο προσκυνητή, του συστήνω το βιβλίο αυτό, το οποίο ως καλός και ευπειθής σύντροφος, θα τον συνδράμη τα μέγιστα... Ποιός ξέρει, μπορεί να είναι και το κλειδί που θ' ανοίξη τα σκοτεινά κατώγια της ψυχής του, για να έλθη το Φώς της Χάριτος και της Σωτηρίας.
Πρεσβ. π. Κωνσταντίνου Καλλιανού
