«Μίλησέ μας για τις θείες οπτασίες που έχεις», είπε κάποτε ένας μοναχός στον Αββά Παχώμιο (286-346). Ένας αμαρτωλός σαν εμένα δεν περιμένει να έχει καμιά οπτασία από το Θεό», απάντησε ο Παχώμιος. «Επίτρεψέ μου όμως να σου πω για μια μεγάλη οπτασία. Αν δεις έναν άγιο και ταπεινό άνθρωπο, αυτό είναι μια μεγάλη οπτασία. Γιατί ποια άλλη μεγαλύτερη οπτασία απʼ αυτή μπορεί να υπάρξει: να δεις τον αόρατο Θεό να φανερώνεται στο ναό του, σʼ ένα ορατό ανθρώπινο πρόσωπο»;
Αυτή είναι η ανώτερη οπτασία από όλες, το αληθινό θαύμα: μια ανθρώπινη ύπαρξη φτιαγμένη κατʼ εικόνα και καθʼ ομοίωσιν Θεού. «Εξομολογήσομαί σοι, ότι φοβερώς εθαυμαστώθην» (Ψαλμ. 138::14).
Στην πνευματική ζωή του καθενός από μας ίσως δεν υπάρχει καθήκον πιο επιτακτικό από αυτό: να ανανεώνουμε το αίσθημα του θαυμασμού και της έκπληξης μπροστά στο θαύμα και το μυστήριο του δικού μας προσώπου. Η λέξη μυστήριον, ιδιαίτερα, χρειάζεται έκφραση. Ποιος είμαι; Τι είμαι; Η απάντηση δεν είναι καθόλου εύκολη. Γνωρίζω μόνο ένα πολύ μικρό μέρος του εαυτού μου. Τα όρια του ανθρώπινου προσώπου είναι απίστευτα πλατιά. Εκτείνονται κατά ύψος και κατά πλάτος στο χώρο και πέρα από το χρόνο, στο ατελεύτητο. Προεκτείνονται μπροστά και πίσω μέσα στο χρόνο και πέρα από το χρόνο, στην αιωνιότητα. Στο βάθος του εαυτού μου κρύβονται ανεξιχνίαστα βάθη που διαφεύγουν της δικής μου αντίληψης.
Μέσα σʼ αυτό το μυστήριο ανθρώπινο πρόσωπο, που είναι φτιαγμένο κατʼ εικόνα του ζώντος Θεού, υπάρχουν τέσσερα στοιχεία ξεχωριστής σημασίας: ελευθερία, ευχαριστία, κοινωνία και ωρίμανση.
