Ραφαήλ Χ. Μισιαούλη
Λίγες ημέρες πριν την μεγάλη εορτή της Ενσαρκώσεως του δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδος, του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού υπό της Παρθένου Μαρίας, και μας προβάλλει η Εκκλησία μας τους Προπάτορες, οι οποίοι στους αιώνες ευαρέστησαν το Θεό, προφήτευαν και ανέμεναν την εν σαρκί φανέρωση του Υιού και Λόγου του Θεού, την τελείωση δηλαδή της Παλαιάς Διαθήκης και την έλευση της χάριτος.
Ποιοί είναι οι Άγιοι Προπάτορες; Είναι όλοι οι Πατριάρχες, Κριτές, Προφήτες και Δίκαιοι της Παλαιάς Διαθήκης. Δηλ. οι πρωτόπλαστοι Αδάμ και Εύα, ο Ενώχ, ο Νώε, ο Μελχισεδέκ, οι δώδεκα Πατριάρχες και κυρίως ο Αβραάμ, ο Ισαάκ και ο Ιακώβ, οι Προφήτες Μωυσής, Ααρών, Ιησούς του Ναυή, Σαμουήλ, Δαυίδ, Ησαΐας, Ιερεμίας, Ιεζεκιήλ, Δανιήλ και οι τρεις Παίδες, Ηλίας, Ελισσαίος, Ζαχαρίας και τέλος ὁ Βαπτιστής Ιωάννης ο Πρόδρομος.
Σκοπός της Κυριακής των Προπατόρων είναι να προβάλει και να τιμήσει τους κατά σάρκα προγόνους του Χριστού, οι οποίοι δέχθηκαν την κλήση του Θεού, ώστε να γίνουν συνεργοί στο Μυστήριο της εν Χριστώ σωτηρίας του ανθρωπίνου γένους. Πρόκειται για ανθρώπους που, ενώ έζησαν στην προ Χριστού μακραίωνη περίοδο της Παλαιάς Διαθήκης, στον κόσμο του νόμου και όχι της χάριτος, είχαν προσανατολισμένη την ζωή τους στην προοπτική της ελεύσεως του Σωτήρα, βιώνοντας, με τον τρόπο αυτό, ζωή εν Χριστώ, προ Χριστού. Πρόκειται για ανθρώπους που βίωσαν την προσωπική τους δικαίωση και την επιβεβαίωση της πίστης τους με την Γέννηση, την Σταύρωση και την εκ νεκρών Ανάσταση του αναγγελμένου από τον Θεό Σωτήρα, που είναι ο Κύριος Ιησούς Χριστός.
Είναι γνωστό ότι από τον Αβραάμ γεννήθηκε ο Ισαάκ, από τον Ισαάκ γεννήθηκε ο Ιακώβ και από τον Ιακώβ γεννήθηκε ο Ιούδας, από την φυλή του οποίου γεννήθηκε ο Χριστός και οι υπόλοιποι αδελφοί του Πατριάρχες. Γι’ αυτό, λοιπόν, οι θεοφόροι πατέρες μας και διδάσκαλοι επιτελούν σήμερα την μνήμη του θείου Αβραάμ, επειδή υπήρξε προπάτωρ του Χριστού. Αυτή τη μνήμη μας παρέδωσαν να επιτελούμε κι εμείς, όχι μακριά και σε διάστημα πολλών ημερών, αλλά κοντά στην κατά σάρκα Γέννηση του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού.
Αρχικά, οι προπάτορες του Ιησού γιορτάζονταν την Κυριακή πριν από τα Χριστούγεννα. Η διεύρυνση του εορτολογικού περιεχομένου της Κυριακής προ των Χριστουγέννων επέφερε τη διχοτόμηση της Κυριακής αυτής και τη μετάθεση μέρους του θέματός της στην προ αυτής Κυριακή. Έτσι, οι Κυριακές των Αγίων Πατέρων έγιναν δύο και για να διακρίνονται η μία από την άλλη, η μία, η παλαιότερη, ονομάσθηκε «Κυριακή προ της Χριστού Γεννήσεως» και η άλλη διατήρησε το παλαιό της όνομα «Κυριακή των Αγίων Πατέρων», που για να μη συγχέεται με τις Κυριακές των Πατέρων των Οικουμενικών Συνόδων έλαβε το όνομα «Κυριακή των Προπατόρων».
