Μητροπολίτη Περγάμου Ἰωάννη
Κρατώντας τόν νοῦ σου στήν κόλαση ταπεινώνεσαι, ὄχι ψυχολογικά, ἀλλά ὀντολογικά. Συμμετέχεις στήν ἄβυσσο τοῦ μηδενός, ὅπου βρισκόσουν πρίν ὁ Θεός σέ φέρει στήν ὕπαρξη. Βιώνεις τήν ἀπουσία τοῦ Θεοῦ ὡς ὑπαρξιακό κενό καί ἐκεῖ, σ’ αὐτό τό κενό, συναντᾶς τόν προγεννήτορά σου Ἀδάμ νά κλαίει καί νά θρηνεῖ γιά τήν ἀπώλεια τοῦ Παραδείσου.
Ταυτίζεσαι ἔτσι μέ ὅλη τήν ἀνθρωπότητα, ἰδιαίτερα στήν πεπτωκυΐα κατάστασή της, καί ταυτιζόμενος μ’ αὐτήν στήν πτώση της ἀποκτᾶς τήν ἀληθινή αὐτογνωσία καί παύεις νά εἶσαι περήφανος γιά τόν ἑαυτό σου – αὐτή εἶναι ἡ ἀληθινή ταπείνωση -, ἐνῶ τήν ἴδια στιγμή νιώθεις συμπάθεια πρός ὅλους ἐκείνους πού σάν ἐσένα εἶναι ἁμαρτωλοί, συμπεριλαμβανομένων καί τῶν ἐχθρῶν σου, καί ἔτσι τούς ἀγαπᾶς ὅλους, ὄχι συναισθηματικά ἀλλά ὑπαρξιακά, ὄχι ὑποχρεωμένος νά τό κάνεις αὐτό λόγω κάποιας ἠθικῆς ἐπιταγῆς, ἀλλά συμμετέχοντας στή δική τους ὕπαρξη, στόν χωρισμό τους ἀπό τόν Θεό, στόν θάνατό τους. Ὁ Χριστός τά ἔπραξε ὅλα αὐτά καί δίχως αὐτό τό γεγονός ἡ Χριστολογία θά παρέμενε κενό δόγμα.
