Οι άγιοι άνθρωποι φανερώνονται στον κόσμο, και έλκουν ανθρώπους από τα πέρατα της γης, όχι με την ευφράδεια του λόγου τους, αλλά ανακλώντας την θεία δύναμη, με την αγιότητα του βίου τους.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι γίνονταν αναφορές στον παππού Παναγή από τον άγιο γέροντα, μακαριστό Παΐσιο του Αγίου Όρους, ενώ ανάλογες αναφορές γίνονταν και για τον γέροντα Γαβριήλ. Για τον λόγο αυτό, αρκετοί άνθρωποι από την Ελλάδα, έρχονταν στο νησί για να γνωρίσουν τους ξακουστούς ανθρώπους για την αγιότητα του βίου τους.
Ο ξακουστός και πολυγραφότατος θεολόγος, Παναγιώτης Τρεμπέλας, έλεγε όταν επισκέφθηκε πριν την εισβολή την Λύση, ότι πρώτη φορά είδε καντηλανάφτη – τον Παναγή – να υπηρετεί με τόσο ζήλο και ευλάβεια την Εκκλησία, ενώ όταν έλεγε ο παπάς «τα σα εκ των σων» αυτός δάκρυζε.
Κοντά στους αγίους γέροντες προσέτρεχαν και πάρα πολλοί μορφωμένοι και με ξεχωριστές θέσεις στην κοινωνία. Έτρεχαν κοντά τους, όχι από περιέργεια, αλλά για να βρουν παρηγοριά, για να βρουν λύτρωση.
Μπορεί οι άγιοι χωριανοί μας, να έλεγαν τα αυτονόητα, αλλά ο χρόνος και κυρίως τρόπος, που τα έλεγαν, συγκλόνιζε και λύτρωνε τους ανθρώπους. Τα παραδείγματα είναι πάμπολλα, κυρίως σε ανθρώπους που βασανίζονταν από ασθένειες, ή είχαν άλλα προβλήματα.
Θέλω να κάνω αναφορά και στον τρόπο με τον οποίο διάβαζε τις προφητείες –κυρίως του Μεγάλου Σαββάτου- αλλά και τους ψαλμούς –όπως ο προοιμιακός- ο παππούς ο Παναής. Ήταν συγκλονιστικός και όσοι τον άκουσαν, σίγουρα τον θυμούνται μέχρι σήμερα.
Ο ηγούμενος της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου Εφραίμ, πριν μονάσει, έλεγε ότι παρακαλούσε να έλθει στις αγρυπνίες ο Παναγής για να ακούσει τον Εξάψαλμο, τον οποίο διάβαζε με μοναδικό τρόπο, βγαλμένο από την ψυχή του.
Πολλές είναι οι μαρτυρίες τότε παιδιών, τα οποία μόλις έβλεπαν, τους τότε λαϊκούς διδασκάλους, στέκονταν με σεβασμό. Μάλιστα ο Παναγής συνήθιζε να τους χαιρετά, ρωτάς τους, τι κάνουν τα καλά παιδιά. Αυτά τα απλά λόγια, όμως έμειναν στην μνήμη και καρδιά σεβάσμιων σήμερα γερόντων, οι οποίοι τα μαρτυρούν με πολύ αγάπη.
Ο Παναγής γεννήθηκε στις 15 Αυγούστου του 1905, γι αυτό και πήρε το όνομα του από την Παναγία. Πέθανε στις 30 Δεκεμβρίου του 1989 σε ηλικία 84 ετών.
Ο Παναγής στα παιδικά του χρόνια ήταν άριστος μαθητής αλλά και σπουδαίος ηθοποιός. Επειδή απαγορευόταν να παίζουν θέατρο οι γυναίκες, ντύθηκε ακόμη και γυναίκα για κάποιο ρόλο, λόγο και του λεπτού σώματος του, το οποίο διατηρούσε σε όλη του τη ζωή. Έπαιξε και ρόλο γέροντα και πάλι με επιτυχία. Να πούμε ότι οι θεατρικές παραστάσεις ήταν πατριωτικού και διδακτικού περιεχομένου.
Όταν τέλειωσε το Δημοτικό Σχολείο, έμαθε την τέχνη του τσαγγάρη, του υποδηματοποιού, το οποίο να σημειωθεί ασκούσε μέχρι τα βαθιά του γεράματα, επιδιορθώνοντας παπούτσια.
Τον Παναγή θέλησαν να τον παντρέψουν όταν ήταν νέος. Του προξένεψαν μια κοπέλα, η οποία όταν τον συνάντησε τον απέρριψε γιατί ήταν πολύ αδύνατος. Ο ίδιος αργότερα έλεγε ότι δεν την αγαπούσε για να την παντρευτεί, αλλά μόλις τον απέρριψε την αγάπησε. Μετά το περιστατικό, ο πατέρας του, σεβάστηκε την επιθυμία του, για μοναχική ζωή. Να σας αναφέρω ότι η συγκεκριμένη κοπέλα, παντρεύτηκε και αργότερα όπως τα έφερε η ζωή έτρεχε στον Παναγή για βοήθεια στον οικογενειακό της βίο.
Ο Παναγής στη Λύση, ανέλαβε καθήκοντα καντηλαναύτη στην Εκκλησία της Παναγίας. Η μέρα ξεκινούσε τα χαράματα με τον Όρθρο, ο οποίος ακολουθούσε το μοναστηριακό τυπικό, με αναγνώσματα και την καθιερωμένη ακολουθία της ημέρας. Τις περισσότερες μέρες του χρόνου, τελούνταν Θείες Λειτουργίες, αφού ο Παναγής παρακινούσε τους χωριανούς του, να τελούν γιορτές σε αγίους, που έφεραν το όνομα τους, ή ακόμη και σε αγίους που δεν ήταν ιδιαιτέρως γνωστοί.
Μετά την πρωινή ακολουθία, ο Παναγής θα φρόντιζε για την καθαριότητα της Εκκλησίας, ο Βασίλης για τις δουλειές του σπιτιού και φυσικά η Τρυφωνού για το φαγητό. Το βράδυ και πάλι στην Εκκλησία για απόδειπνο και παρακλήσεις στην Παναγία.
Όταν ήταν νεαροί ελάχιστα ήταν τα βιβλία και τα άλλα θρησκευτικά έντυπα. Δημιουργήθηκε και με δική τους πρωτοβουλία, ένας θρησκευτικός σύλλογος στον περίβολο της Εκκλησίας. Εκεί διάβαζαν την Αγία Γραφή και άλλα θρησκευτικά βιβλία. Συχνά πυκνά καλούσαν και θεολόγους για ομιλίες. Επίκεντρο όλων των δραστηριοτήτων τους, ήταν η προσφορά προς τον άνθρωπο, με ένα τρόπο απλό και ταπεινό και κυρίως σιωπηλό.
Όλοι γνώριζαν τον Παναγή της Εκκλησιάς, τον πνευματικό άνθρωπο, ο οποίος: έτρεχε κοντά τους αρρώστους για να τους παρηγορήσει, φρόντιζε για να κοινωνήσουν τις μεγάλες γιορτές, με κατ’ οίκον επισκέψεις των παπάδων στήριζε τους ανθρώπους που έχασαν γονείς, αδέλφια ακόμη και παιδιά. Βοηθούσε ακόμη και ζευγάρια, στα προβλήματα που είχαν στον γάμο τους και απέτρεψε πολλά διαζύγια.
