π. Νικολάου Χριστοδούλου
Παρόλο πού κοινωνιολογικά ὁ ὅρος ἐκκοσμίκευση ἔχει ἄλλο νόημα, στό χῶρο τῆς θεολογίας χρησιμοποιεῖται γιά νά δηλώσει τήν χειραφέτηση τοῦ ἀνθρώπου ἀπό κάθε εἴδους θρησκευτική καί ἐκκλησιαστική αὐθεντία. Τό φαινόμενο αὐτό γεννήθηκε πρώτιστα στίς δυτικές κοινωνίες. Ἦταν τό φυσικό ἀποτέλεσμα τῆς δυτικῆς μεταφυσικῆς, ὅπου ὁ Θεός κατάντησε ἕνα νεκρό πλάσμα τοῦ νοῦ, μία ἰδέα, μία ἀφηρημένη ἔννοια καί συνεπῶς ἄσχετος μέ τή ζωή τοῦ ἀνθρώπου, τοῦ κόσμου καί τῆς ἱστορίας. Ὁ Νίτσε, στό κήρυγμά του γιά τόν «θάνατο τοῦ Θεοῦ», διέγνωσε αὐτήν ἀκριβῶς τήν ἀποχριστιανοποίηση τῆς Εὐρώπης. Κρινόμενος νηφάλια, χωρίς θρησκευτικές ἐξάρσεις καί φανατισμούς, ὁ Νίτσε θά μποροῦσε νά χαρακτηριστεῖ «προφητικός». Σκιαγράφησε ἔντονα τά χαρακτηριστικά τοῦ σύγχρονου κόσμου: τήν ἀπώθηση ἤ ἀδιαφορία γιά ὁποιαδήποτε μεταφυσική ἀναζήτηση, τόν θρησκευτικό ἀποχρωματισμό. Ἔτσι ἑρμηνεύεται καί ὁ ἐπίμαχος λόγος του «ὁ Θεός πέθανε»!
Οἱ ρίζες αὐτοῦ τοῦ φαινομένου βρίσκονται στήν ἀπόκλιση τοῦ δυτικοῦ Χριστιανισμοῦ ἀπό τό ἀφετηριακό γεγονός τῆς Ἐκκλησίας. Τῆς μετατροπῆς της σέ θρησκεία, ἡ ὁποία προσφέρει συναισθηματικές καί νοητικές κατοχυρώσεις στόν ἀτομικό ἄνθρωπο καί διανθίζει τήν κοινωνική ζωή μέ στεῖρες ἠθικές σκοπιμότητες.
Κριτήριο τῆς ὀρθόδοξης ζωῆς, πού βρίσκεται στόν ἀντίποδα τῆς ἐκκοσμίκευσης, εἶναι τό βίωμα. Ἐκφάνσεις αὐτοῦ τοῦ βιώματος εἶναι ἡ λατρεία καί ὁ ἁγιασμός. Θεματοφύλακας καί τῶν δύο στόν ὀρθόδοξο χῶρο, εἶναι ὁ μοναχισμός. Γι’ αὐτό, ὅπως γράφει ὁ Μέγεντορφ, «ἐπί αἰῶνες οἱ μοναχοί θά ἀποτελέσουν τό ἀντίβαρο μίας Ἐκκλησίας ὑπερβολικά ἐκκοσμικευμένης καί ὑπερβολικά μακαρίας, μίας Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία στό παρελθόν εἶχε δεχθεῖ χωρίς δυσκολία στούς κόλπους της τά ἑλληνορωμαϊκά πλήθη καί ἡ ὁποία ἐπωφελεῖται, χωρίς πολλές τύψεις, τῆς εὔνοιας καί τῆς γενναιοδωρίας τῶν εὐσεβεστάτων βασιλέων. Χάρη στούς μοναχούς, ἡ Ἐκκλησία τῆς Κ. Διαθήκης δέν θά συνταυτιστεῖ ποτέ ἀπολύτως μέ ἕνα ἔθνος, μέ μία φυλή, μέ μία κοινωνικοπολιτική κατάσταση. Οἱ θεοκρατικές ἀξιώσεις τῶν πιστῶν βασιλέων θά προσκρούουν πάντοτε στό ζωντανό τεῖχος τῶν μοναχῶν».
Σέ αὐτή τήν ἐκκοσμικευμένη ἐποχή μας, καλούμαστε νά ἐπανεύρουμε τόν γνήσιο τρόπο ζωῆς μέσα ἀπό τή λατρεία καί τόν ἁγιασμό. Ἀκολουθώντας ὡς φῶς τήν αὐθεντία τοῦ μοναχισμοῦ, μποροῦμε νά «σώσουμε» τό ἀνθρώπινό μας πρόσωπο καί νά μείνουμε αὐτό πού γίναμε μέ τό βάπτισμά μας: Σῶμα Χριστοῦ.
